Dr. Sinan Akkurt
28 Nisan 2020
Her fırsatta hastalarıma hep söylerim: Duyguların biyokimyasal karşılığı vardır. Dolayısıyla bizim yaşadığımız duygular mutluluğumuz, hüznümüz, güzel geçen günümüz, kötü geçen günümüzün ve hissettiklerimizin vücudumuzda hep bir biyokimyasal karşılığı olup yarattığı artı ya da eksi şeyler var. Tıpta buna benzer örneğimiz placebodur. Yani bir hastaya sen iyisin, çok iyi olacaksın dendiğinde hasta o mutlulukla ilerlerken tedavi de çok daha iyi ilerler. Bir de bunun tam tersi vardır: Nocebo. İyileşeceğine inanmamak, iyileşmek istememek. İşte malesef tüm duyguların olduğu gibi bunun da bir karşılığı var. Siz eğer rahatsızlığınızdan şikayetçiyseniz ve iyileşeceğinize inanmıyor iseniz bu da tedaviyi zorlaştıran etkenlerden bir tanesidir. Hep şöyle söyleriz: İyileşmek için ilk başta gelen şeylerden biri iyileşeceğine inanmak. Neredeyse işin yüzde 50’sidir bu. Kalan yüzde 50’si hekimlerle beraber hastanın uyumuyla çok daha hızlı ilerler. Dolayısıyla ilk yapacağımız şeylerden bir tanesi kararlı olmak ve iyileşeceğimize inanmak.
Nocebo etkisi, bireyin bir tedavinin kendisine zarar vereceğine dair olumsuz beklentilerinin, fiziksel veya psikolojik olumsuz etkiler yaratması durumudur. Bu etki, farmakolojik olarak etkisiz bir tedaviye bile olumsuz yan etkiler yaşanmasına yol açabilir.
Evet, nocebo etkisi, plasebo etkisinin tam tersidir. Plasebo etkisinde, bireyin olumlu beklentileri tedaviye olumlu yanıt verirken; nocebo etkisinde, olumsuz beklentiler tedaviye olumsuz yanıt verir.
Nocebo etkisi, bireyin tedavi veya ilaçla ilgili olumsuz beklentileri, korkuları veya endişeleri nedeniyle ortaya çıkar. Bu zihinsel durum, vücudun fiziksel tepkilerini etkileyerek, tedaviye olumsuz yanıt verilmesine neden olabilir.
Evet, nocebo etkisi, bireyin olumsuz beklentilerini yöneterek ve olumlu düşünce biçimlerini teşvik ederek önlenebilir. Ayrıca, sağlık profesyonellerinin tedavi sürecinde açık ve güven verici iletişim kurması da bu etkinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
Nocebo etkisi, özellikle tedaviye dair olumsuz bilgi veya beklentilerin yüksek olduğu durumlarda daha belirgindir. Ayrıca, bireyin sağlık geçmişi, psikolojik durumu ve çevresel faktörler de bu etkinin şiddetini etkileyebilir.
Dr. Sinan Akkurt
